संत तुकाराम महाराजांची माहिती
तुकाराम हे महाराष्ट्राचे महान संत आणि कवी होते. ते केवळ वारकरी संप्रदायाचे जगद्गुरु नाहीत, तर जगाच्या साहित्यातही त्यांचे स्थान विलक्षण आहे. त्यांचे अभंग इंग्रजी भाषेतही अनुवादित झाले आहेत. त्यांची कविता आणि साहित्य हे रत्नांचा खजिना आहे. हेच कारण आहे की शेकडो वर्षांनंतरही ते थेट सामान्य माणसाच्या हृदयात प्रवेश करतात.
sant tukaram information in marathi |
अशा महान संत तुकारामांचा जन्म 17 व्या शतकात पुण्याच्या देहू गावात झाला. त्याचे वडील छोटे व्यापारी होते. तुकाराम महाराजांनी महाराष्ट्रात भक्ती चळवळीचा पाया घातला. तत्कालीन भारतात सुरू असलेल्या 'भक्ती चळवळी'चे ते प्रमुख आधारस्तंभ होते. त्याला 'तुकोबा' म्हणूनही ओळखले जाते. तुकारामांना चैतन्य नावाच्या त्यांच्या गुरूंनी स्वप्नात 'रामकृष्ण हरी' हा हा उपदेश दिला. ते विठ्ठलाचे मोठे भक्त होते. तुकाराम महाराजांची अनुभवाची दृष्टी खूप खोल आणि ईश्वरमय होती, ते म्हणाले की जगात ढोंगीपणा जास्तकाळ टिकत नाही आणि खोटे जास्त लपवता येत नाही. लबाडीपासून काटेकोरपणे दूर राहणारे तुकाराम हे संत नामदेवांचे रूप मानले जातात. त्यांचा काळ सतराव्या शतकाच्या पूर्वार्धात होता.
एक सामान्य माणूस संसार आणि प्रपंच सांभाळून देवाची भक्ती करू शकतो, तसेच कोणत्याही जातीमध्ये किंवा धर्मामध्ये जन्म घेऊनसुद्धा उत्कट भक्ती आणि सद्गुणांच्या बळावर आत्मविकास साधला जाऊ शकतो, असा विश्वास संत तुकाराम महाराजांनी सामान्य लोकांमध्ये निर्माण केला. आपले विचार, आपले आचरण आणिआपली वाणी यांच्याशी अर्थपूर्ण सुसंगततेने आपले जीवन पूर्ण करणारे तुकाराम महाराज सामान्य माणसाला, कसे जगायचे याची आजही प्रेरणा देतात.
त्याच्या आयुष्यात एक काळ होता जेव्हा तो आयुष्याच्या सुरवातीला झालेल्या अपघातांमुळे हरल्यानंतर ते निराश झाले होते, त्यांचा अक्षरशः जीवनावरील विश्वास उडाला होता. अशा परिस्थितीत त्यांना एका आधाराची खूप गरज होती, पण कोणाकडूनही तात्पुरता आधार मिळाला नव्हता. म्हणून त्यांनी आपला सर्व भार पांडुरंगावर सोपवला आणि विठ्ठलाची भक्ती सुरु केली, त्यावेळी त्यांचे गुरु कोणी नव्हते. त्यांनी विठ्ठल भक्तीची परंपरा कायम ठेवून नामदेव भक्तीचे अभंग रचले.
तुकारामांनी संसाराचा मोह सोडून देण्याविषयी सांगितले असेल, संसार किंवा प्रपंच करू नका, असे कधीही म्हटले नाही. खरे सांगायचे तर, संतांपैकी कोणीही कधीच प्रपंच सोडण्याबद्दल बोलले नाही. याउलट संत नामदेव, एकनाथ यांनी उत्तमपणे भक्ती आणि प्रपंच याचा मेळ साधला. ते समर्थ रामदास आणि छत्रपती शिवाजी महाराज यांचे समकालीन होते. तुकाराम महाराजांचे व्यक्तिमत्त्व अतिशय मौलिक आणि प्रेरणादायी आहे. ते धर्म आणि अध्यात्माचे मूर्त रूप होते. कनिष्ठ वर्गात जन्मलेले असूनही ते अनेक विद्वान आणि समकालीन संतांपेक्षा ते खूप पुढे होते. त्यांचा स्वभाव अतिशय साधा आणि गोड होता.
एकेकाळी संत तुकाराम त्यांच्या आश्रमात बसले होते. तेव्हा त्याचा एक शिष्य, जो स्वभावाने थोडा रागीट होता,तो त्यांच्या समोर आला आणि म्हणाला - गुरुदेव, तुम्ही आणि कठीण परिस्थितीतही कसे शांत आणि इतके हसतमुख राहू शकता, कृपया मला याचे रहस्य सांगा. तुकाराम महाराज म्हणाले - मी हे सर्व करू शकतो कारण मला तुझे भविष्य माहित आहे.
शिष्य म्हणाला- माझेभविष्य? माझे भविष्य काय आहे? कृपया गुरुदेव मलाही सांगा. संत तुकाराम महाराज दुःखाने म्हणाले - पुढील एका आठवड्यात तू मारणार आहेस. जर दुसरे कोणी असे बोलले असते तर शिष्य हा विनोदाने हे टाळू शकला असता, पण संत तुकारामांच्या तोंडातून बाहेर पडलेले शब्द कोणी कसे खोटे ठरवू शकेल? शिष्य उदास झाला आणि गुरूच्या आशीर्वादाने तिथून निघून गेला.
जाता जाता, शिष्याने मनात विचार केला की आता फक्त 7 दिवस शिल्लक आहेत, उर्वरित 7 दिवस मी जीवनातील गुरूंनी दिलेल्या शिकवणीतून नम्रता, प्रेम आणि देवाची भक्ती यात घालवेन. तेव्हापासून शिष्याचे स्वरूप बदलले. तो सर्वांना प्रेमाने बोलू लागला आणि कधीही कोणावर रागावला नाही, त्याचा बहुतेक वेळ ध्यान आणि उपासनेत त्याने घालवला. त्याने आपल्या आयुष्यात केलेल्या चुकांचे प्रायश्चित केले, ज्यांच्याशी त्याने कधी वियोग केला किंवा त्याचे हृदय दुखावले अशा सर्व लोकांकडून त्याने क्षमा मागितली आणि पुन्हा आपले दैनंदिन काम पूर्ण केल्यावर तो परमेश्वराच्या स्मरणात लीन झाला . सातव्या दिवशी हे करत असताना शिष्याने विचार केला, मृत्यूपूर्वी मला माझ्या गुरुचे दर्शन झाले पाहिजे. यासाठी तोतुकाराम महाराजांना भेटायला गेला आणि म्हणाला - गुरुजी, माझा काळ संपणार आहे, कृपया मला आशीर्वाद द्या.
संत तुकाराम महाराज म्हणाले - माझे आशिर्वात सदैव तुझ्या सोबत आहेत, शतायू भव. गुरुच्या तोंडून शतायुचे आशीर्वाद ऐकून शिष्य आश्चर्यचकित झाला. तुकाराम महाराजांनी शिष्याला विचारले, ठीक आहे, मला सांगा शेवटचे सात दिवस कसे गेले? तू अधिप्रमाणेच लोकांवर रागावलास?, त्यांना त्यांना वाईट बोललास?
हात जोडून शिष्य म्हणाला - नाही -नाही, अजिबात नाही. माझ्याकडे जगण्यासाठी फक्त सात दिवस होते, मी ते अश्या मूर्खपणावर कसे वाया घालवू शकतो? मी अत्यंत प्रेमाने लोकांना भेटलो, आणि ज्यांचे मी कधी एकदा हृदय दुखावले होते त्यांचीही मी माफी मागितली.
संत तुकाराम हसले आणि म्हणाले - हेच माझ्या चांगल्या वर्तनाचे आणि कुठल्याही परिस्थितीत शांत राहण्याचे रहस्य आहे. मला माहित आहे की मी कधीही मरू शकतो, म्हणून मी प्रत्येकाशी प्रेमाने वागतो आणि हेच माझे राग शमवण्याचे रहस्य आहे ..!
शिष्याला लगेच समजले की संत तुकारामांनी त्याला जीवनाची अनमोल शिकवण देण्यासाठी मृत्यूची भीती दाखवली होती, त्याने गुरूंच्या शब्दांची गाठ बांधली आणि पुन्हा कधीही कोणावर रागावणार नाही असा विचार करून तो आनंदाने परतला. असे होते थोर संत तुकाराम महाराज
0 टिप्पण्या